Từ 01/8/2024, 4 luật liên quan đến đất đai, nhà ở có hiệu lực thi hành, gồm: Luật Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản và Luật sửa đổi Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản và Luật Các tổ chức tín dụng 2024.

Luật Đất đai 2024

Luật Đất đai 2024 có 16 chương, 260 điều. So với Luật Đất đai 2013 tăng 2 chương, sửa đổi, bổ sung 180 điều, bổ sung mới 78 điều, bỏ 30 điều.

Luật Đất đai 2024 quy định có 7 trường hợp là người sử dụng đất, đó là tổ chức trong nước; tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc; cá nhân trong nước, người Việt Nam định cư ở nước ngoài là công dân Việt Nam; cộng đồng dân cư; tổ chức nước ngoài có chức năng ngoại giao; người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài; tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài. Quy định về phân loại đất theo 3 nhóm chính, bao gồm: đất nông nghiệp (7 loại), có bổ sung đất chăn nuôi tập trung; đất phi nông nghiệp (10 loại), có bổ sung đất công trình cấp nước, thoát nước, công trình phòng chống thiên tai, đất công nghệ thông tin, đất chợ đầu mối, đất cơ sở lưu trữ tro cốt và đất chưa sử dụng (chưa xác định mục đích sử dụng, đất chưa giao, chưa cho thuê).

Về quyền hạn và trách nhiệm nhà nước; quyền và nghĩa vụ của công dân đối với đất đai cũng đã có quy định cụ thể. Trong đó, có quy định về trách nhiệm của nhà nước về đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số.

Đối với quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất, Luật quy định rõ về quyền lựa chọn hình thức trả tiền thuê, về nhận chuyển nhượng đất lúa, chuyển đổi sử dụng đất nông nghiệp…

Về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, Luật nêu 10 nguyên tắc nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, công khai, minh bạch và quy hoạch cấp cao hơn phải được quyết định, phê duyệt trước. Luật quy định 5 loại quy hoạch (quốc gia, cấp tỉnh, cấp huyện, quốc phòng, an ninh) và quy định rõ về thẩm quyền phê duyệt quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

Về thu hồi, trưng dụng đất, Luật quy định rõ việc thu hồi vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia, công cộng; các dự án vùng phụ cận kết nối giao thông, thực hiện hoạt động lấn biển, sử dụng công trình trên mặt đất phục vụ sử dụng công trình ngầm; các dự án lĩnh vực xã hội: văn hóa, y tế, giáo dục, thể dục, thể thao, khoa học công nghệ.

Về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất, Luật quy định có 4 hình thức bồi thường (bằng đất cùng mục đích sử dụng, đất khác, bằng tiền, bằng nhà ở), có bổ sung bồi thường tài sản gắn liền với đất, bồi thường đối với cây trồng, vật nuôi. Tái định cư phải đạt tiêu chuẩn nông thôn mới và ưu tiên chọn vị trí thuận lợi, linh hoạt trong lựa chọn phương án, cũng như có cơ chế thưởng cho người bàn giao đất trước thời hạn.

Về giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, Luật quy định rõ các trường hợp giao đất không thu tiền sử dụng đất; các trường hợp có thu tiền sử dụng đất; cho thuê đất thu tiền thuê đất một lần; cho thuê đất, giao đất không đấu giá, đấu thầu và giao đất, cho thuê đất có đấu giá, đấu thầu.

Luật Đất đai 2024 quy định rõ về đăng ký đất đai, cấp giấy chứng nhận sử dụng đất, tài chính về đất đai, giá đất, bảng giá đất (không quy định khung giá đất). Quy định có 9 khoản thu ngân sách từ đất đai, chính sách ổn định tiền thuê đất hàng năm, chính sách miễn giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất. Quy định về các phương pháp định giá đất. Bảng giá đất lần đầu công bố và thực hiện từ 1/1/2026 do UBND cấp tỉnh trình HĐND cùng cấp quyết định, hàng năm có điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung để áp dụng từ ngày 01/01 của năm tiếp theo..

Về hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp của cá nhân không quá 15 lần hạn mức giao đất nông nghiệp của cá nhân (Luật Đất đai 2013 quy định không quá 10 lần).

Luật quy định về chế độ sử dụng đất, về hoạt động lấn biển… Quy định về 5 nguyên tắc thực hiện thủ tục hành chính về đất đai, về giám sát và điều khoản thi hành, trong đó, nói rõ các điều khoản chuyển tiếp về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, về thu hồi đất, giao đất, hồ sơ địa chính, về tài chính…

Với tính chất đặc biệt và phức tạp của Luật Đất đai, công tác tổ chức triển khai thực hiện có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Nhiều vấn đề của Luật Đất đai 2024 được giao cho Chính phủ, các bộ, ban, ngành hướng dẫn thi hành. Có 20 điều quy định sẽ được cụ thể hóa bởi HĐND và UBND cấp tỉnh. Tin rằng, tất cả sẽ làm việc khẩn trương, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, với tinh thần trách nhiệm cao nhằm đáp ứng yêu cầu của cuộc sống và sự phát triển.

Luật Nhà ở số 27/2023/QH15 

Luật Nhà ở 2014 được Quốc hội thông qua ngày 25/11/2014 (có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/7/2015) có 13 Chương với 183 Điều, tăng 4 Chương và 30 Điều so với Luật Nhà ở 2005. Luật Nhà ở 2014 bổ sung các Chương mới:         Bổ sung Chương Chính sách nhà ở xã hội  (Chương 4); bổ sung Chương tài chính cho phát triển nhà ở (Chương 5); bổ sung Chương Quản lý sử dụng nhà chung cư (Chương 7); bổ sung Chương hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu về nhà ở (Chương 10).

 Luật Kinh doanh bất động sản số 29/2023/QH15:

Luật Kinh doanh bất động sản số 29/2023/QH15 gồm 10 chương với 83 điều, tăng 4 chương và tăng 1 điều so với Luật Kinh doanh bất động sản 2014.

Luật Kinh doanh bất động sản số 29/2023/QH15 quy định về kinh doanh bất động sản; quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân trong kinh doanh bất động sản và quản lý nhà nước về kinh doanh bất động sản.

Luật Kinh doanh bất động sản số 29/2023/QH15 không điều chỉnh đối với các trường hợp: (i) Cơ quan, tổ chức bán nhà ở, công trình xây dựng, chuyển nhượng quyền sử dụng đất do phá sản, giải thể, chia, tách; chuyển quyền sở hữu nhà ở, công trình xây dựng, quyền sử dụng đất do chia, tách, hợp nhất, sáp nhập theo quy định của pháp luật; (ii) Cơ quan, tổ chức, đơn vị bán, chuyển nhượng, cho thuê bất động sản là tài sản công theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công; (iii) Tổ chức, cá nhân bán nhà ở, công trình xây dựng, chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo bản án, quyết định của Tòa án hoặc phán quyết, quyết định của trọng tài thương mại, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền khi giải quyết tranh chấp; (iv) Tổ chức, cá nhân chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại quyền sử dụng đất không thuộc trường hợp chủ đầu tư kinh doanh quyền sử dụng đất đã có hạ tầng kỹ thuật trong dự án bất động sản; (v) Việc cho công nhân, người lao động thuê nhà ở xã hội do Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam là cơ quan chủ quản dự án đầu tư theo quy định của pháp luật về nhà ở.

Luật Kinh doanh bất động sản số 29/2023/QH15 điều chỉnh tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, công ty quản lý nợ và khai thác tài sản của tổ chức tín dụng, công ty quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật về các tổ chức tín dụng bán nhà ở, công trình xây dựng, chuyển nhượng quyền sử dụng đất, chuyển nhượng dự án bất động sản đang được dùng bảo lãnh, thế chấp để thu hồi nợ theo quy định của pháp luật về các tổ chức tín dụng và pháp luật có liên quan về xử lý tài sản bảo đảm.

Luật có một số quy định mới bao gồm:  Để phân định rõ phạm vi điều chỉnh với các Luật khác có liên quan, Luật Kinh doanh bất động sản số 29/2023/QH15 đã quy định các trường hợp Luật không điều chỉnh, như việc bán nhà, công trình xây dựng, chuyển nhượng quyền sử dụng đất của các tổ chức do giải thể, phá sản, chia tách… Quy định hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, công ty quản lý nợ và khai thác tài sản của tổ chức tín dụng, công ty quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật về các tổ chức tín dụng bán nhà ở, công trình xây dựng, chuyển nhượng quyền sử dụng đất, chuyển nhượng dự án bất động sản đang được dùng bảo lãnh, thế chấp để thu hồi nợ theo quy định của pháp luật về các tổ chức tín dụng và pháp luật có liên quan về xử lý tài sản bảo đảm thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật.

Về các loại bất động sản, dự án bất động sản đưa vào kinh doanh, Luật Kinh doanh bất động sản số 29/2023/QH15 đã sửa đổi, bổ sung các quy định về các loại bất động sản, dự án bất động sản đưa vào kinh doanh theo hướng cụ thể hơn.

Luật sửa đổi Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản và Luật Các tổ chức tín dụng 2024

Theo đó, Luật sửa đổi Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản và Luật Các tổ chức tín dụng 2024 gồm 05 điều, trong đó Luật cho phép Luật Đất đai 2024, Luật Nhà ở 2023, Luật Kinh doanh bất động sản 2023 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/8/2024.

Cụ thể, Luật sửa đổi, bổ sung khoản 2, Điều 251 bãi bỏ Nghị quyết 132/2020/QH14 thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc, tồn đọng trong quản lý, sử dụng đất quốc phòng, an ninh kết hợp với hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế từ ngày 01/01/2025; Sửa đổi, bổ sung khoản 1, Điều 252, Luật Đất đai 2024 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/8/2024; Sửa đổi, bổ sung khoản 10, Điều 255 theo hướng các dự án đầu tư thuộc trường hợp giao đất, cho thuê đất không thông qua hình thức đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định của Luật Đất đai 2013, pháp luật có liên quan và phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất mà chưa được giao đất, cho thuê đất thì được tiếp tục thực hiện các bước tiếp theo trong trình tự, thủ tục giao đất, cho thuê đất để giao đất, cho thuê đất cho nhà đầu tư, chủ đầu tư theo quy định của Luật này nếu thuộc một trong các trường hợp: Dự án đã lựa chọn được nhà đầu tư, chủ đầu tư theo đúng quy định của pháp luật về đầu tư, pháp luật về nhà ở, pháp luật về đấu thầu từ ngày 01/7/2014 đến trước 1/8/2024; Dự án mà nhà đầu tư đã nộp hồ sơ hợp lệ để thực hiện thủ tục lựa chọn nhà đầu tư, chủ đầu tư trước ngày 1/8/2024 và đã lựa chọn được nhà đầu tư, chủ đầu tư trước 01/01/2025...

Đồng thời, Luật cũng sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 197 Luật Nhà ở 2023; sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 82 Luật Kinh doanh bất động sản 2023; và sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 209 Luật Các tổ chức tín dụng 2024 có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/8/2024./.