Trong những năm qua, được sự quan tâm đầu tư của Trung ương, tỉnh, cùng với sự nỗ lực của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân, thị xã Hồng Lĩnh không ngừng phát triển, bộ mặt đô thị từng bước được khang trang và đổi mới. Nhiều công trình đã được đầu tư xây dựng với quy mô lớn, kiến trúc hiện đại như: Khu trung tâm thương mại, Nhà văn hoá trung tâm, Bệnh viện đa khoa, Chi cục thuế, Nghĩa trang Liệt sỹ Thị xã…, góp phần đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế xã hội và đời sống của nhân dân. Hiện nay, UBND tỉnh đã phê duyệt quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 các phường trên địa bàn, đạt 28/48 tiêu chí đô thị loại 3.

Tuy nhiên, trong quá trình xây dựng và chỉnh trang đô thị cũng còn những bất cập làm ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị như: Hạ tầng kỹ thuật xây dựng không đồng bộ, một số nơi thiếu hệ thống thoát nước, chưa có giải pháp xử lý nước bẩn, thiếu hệ thống thu gom và xử lý rác thải; hệ thống giao thông chưa đảm bảo nhu cầu phát triển đô thị trong những năm kế tiếp, các ngã tư, giao lộ còn bị che chắn tầm nhìn không đảm bảo an toàn giao thông, cốt cao độ nền giữa các đường chưa có sự quản lý thống nhất; hệ thống dây điện, cáp viễn thông còn chằng chịt, thiếu an toàn, mất mỹ quan kiến trúc đô thị; công viên, cây xanh còn thiếu, chưa phù hợp với tiêu chuẩn, quy chuẩn, quy hoạch xây dựng; hiện tượng xây dựng tự phát, xây chèn, xây dựng lấn chiếm lộ giới còn xảy ra. Một trong những nguyên nhân cơ bản đó là do cơ chế tập trung, bao cấp đã làm xơ cứng hóa các quan hệ làm chủ của người dân, không phát huy được nội lực và tiềm năng trong dân. Sự tham gia của người dân vào quá trình xây dựng và chỉnh trang đô thị chưa được chú trọng đúng mức.

Khu vực Ngã ba thị xã Hồng Lĩnh

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Hà Tĩnh lần thứ XVIII và Đại hội Đảng bộ thị xã Hồng Lĩnh lần thứ VI nhiệm kỳ 2015-2020 đã đạt ra mục tiêu xây dựng thị xã Hồng Lĩnh trở thành đô thị loại III vào năm 2020, để thực hiện được mục tiêu đó cần phải triển khai thực hiện đồng bộ, quyết liệt nhiều giải pháp để hoàn thiện 20/48 tiêu chí còn lại, trong đó trước hết cần phải chỉnh trang phù hợp và kịp thời để tạo mỹ quan cho thị xã, góp phần cải thiện môi trường sống trong đô thị, tạo tiền đề phấn đấu đạt đô thị loại III. Vì vậy, cần có những chủ trương, chính sách đúng đắn khơi dậy tiềm năng to lớn trong Nhân dân, nhất là trong quản lý, quy hoạch và chỉnh trang đô thị, tái định cư để xây dựng kết cấu hạ tầng cần phải có những giải pháp phù hợp để huy động được sức dân, để cả cộng đồng, các tổ chức chính trị - xã hội và các tầng lớp Nhân dân tham gia thực hiện, tạo được sự đồng thuận xã hội rộng rãi, tất cả vì mục tiêu phát triển hị xãt. Để thực hiện được mục tiêu đó, cần phải triển khai một số giải pháp sau:

Trước hết, phải xác định rõ chủ trương xây dựng kết cấu hạ tầng, chỉnh trang đô thị phải thực sự hướng tới mục tiêu đem lại lợi ích cho người dân chứ không vì lợi ích cục bộ hoặc duy ý chí. Do đó, cấp ủy, chính quyền hị xã cần rà soát, điều chỉnh, bổ sung các loại quy hoạch, kế hoạch, chương trình, đề án phát triển của cả thị xã và các ngành, các địa phương để từ đó làm cho các quy hoạch, kế hoạch, chương trình này thống nhất, liên kết được với nhau, phù hợp với nhu cầu thực tế và định hướng chung của Hồng Lĩnh. Đồng thời, cách tiến hành thực thi chủ trương này phải luôn được cải tiến cho phù hợp theo hướng công bằng và công khai hơn, dân chủ hơn, trong đó làm sao cho đại đa số Nhân dân được tham gia vào việc lập, triển khai các dự án có liên quan đến họ.

Hai là, việc thực hiện các chính sách liên quan đến xây dựng kết cấu hạ tầng, chỉnh trang đô thị, đền bù, giải tỏa, tái định cư cần tạo nên các cuộc tuyên truyền vận động có sự tham gia rộng rãi của các tầng lớp Nhân dân, các đoàn thể quần chúng, lồng ghép với các phong trào khác như "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa", "Toàn dân chung sức xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh", "Xây dựng và chỉnh trang đô thị văn minh, hiện đại", "Đường xanh, sạch, đẹp", "Năm không ba sạch", "Xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh đô thị"... nhằm nâng cao nhận thức người dân, nâng cao ý thức cộng đồng, ý thức công dân tạo điều kiện để các chính sách, dự án sớm đi vào cuộc sống. Trong quá trình thực hiện các dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng đô thị cần nâng cao khả năng tuyên truyền, vận động của các ban quản lý dự án. Công tác tuyên truyền, vận động phải mềm dẻo, linh hoạt để người dân thấy được sự hài hòa giữa lợi ích chung và lợi ích cá nhân trong thực hiện dự án. Ngoài cơ quan chuyên môn, cần có các đoàn thể quần chúng tham gia, thậm chí các tổ chức tôn giáo cùng tham gia để tạo sự đồng thuận của dân trong quá trình thực hiện dự án, nhất là những dự án có giải tỏa, đền bù, huy động sự đóng góp của người dân, hạn chế những mâu thuẫn nảy sinh trong quá trình thực hiện dự án. Cần phát huy tối đa sự tham gia của người dân trong thực hiện các dự án, nhất là phát huy vai trò của các Ban giám sát đầu tư của cộng đồng, Thanh tra nhân dân, đại diện Tổ dân phố và hộ dân trong tham gia kiểm tra tiến dộ thực hiện và chất lượng các dự án.

Ba là, để tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng kết cấu hạ tầng và chỉnh trang đô thị, cần tiếp tục quá trình mở rộng dân chủ, tăng cường tính tự quản ở khu dân cư, tạo lập và giữ gìn sự đồng thuận xã hội để người dân tích cực hơn nữa tham gia vào quá trình xây dựng và chỉnh trang này. Cần tiếp tục coi việc thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở cơ sở là một phương pháp tốt nhất để thực hiện và mở rộng sự tham gia của người dân vào trong quá trình quy hoạch, quản lý đô thị, xây dựng kết cấu hạ tầng, chỉnh trang đô thị. Hiện nay, các nghị định của Chính phủ về thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở mới quy định các việc phải làm nhưng chưa quy định biện pháp chế tài kèm theo nên việc chấp hành các quy định này vẫn còn tùy thuộc vào nhận thức của người dân. Do đó, cần có định hướng cụ thể hóa hơn các chế tài để xử lý những cá nhân và tập thể vi phạm, để bảo đảm tính hiệu quả, nghiêm minh trong thực thi dân chủ.

Công khai tài chính là một biện pháp quan trọng để cán bộ, công chức, viên chức và Nhân dân thực hiện quyền giám sát, kiểm tra nhằm ngăn chặn những sai phạm trong các hoạt động liên quan... Thực tế hiện nay, những quy định này vẫn mang tính hình thức. Vì vậy, trong quá trình thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở, vấn đề này cần được cụ thể hóa. Trước mắt, cần công khai và minh bạch các nguồn thu – chi của các dự án, chương trình xây dựng và phát triển thị xã; nâng cao trình độ hiểu biết của mọi người dân và phát huy thực sự quyền giám sát của họ trong quá trình tổ chức thực hiện các công trình liên quan đến trực tiếp đời sống của Nhân dân. Đồng thời, cần phải công bố công khai và rộng rãi các quy định của Nhà nước liên quan tới xây dựng kết cấu hạ tầng, chỉnh trang đô thị, di dời, giải tỏa và tái định cư, tạo điều kiện để người dân hiểu và tham gia vào quá trình quy hoạch, quản lý, xây dựng kết cấu hạ tầng đô thị.

Bốn là, các chính sách giải tỏa, đền bù, tái định cư hiện nay đang chủ yếu tập trung vào đền bù, giải tỏa di chuyển dân đi mà chưa thật sự quan tâm giải quyết hiệu quả những vấn đề sau tái định cư. Do đó, cần phải có các chính sách cụ thể để tạo điều kiện cho những hộ gia đình tái định cư ổn định cuộc sống, có việc làm, thu nhập không thua kém so với nơi ở cũ. Trong đó, chú trọng hơn đến các hộ gia đình thuộc chính sách người có công và xã hội, hộ nghèo vì những đối tượng này thường gặp nhiều khó khăn, bất lợi hơn và khó có điều kiện phát triển hơn khi di chuyển đến nơi ở mới.

Năm là, việc xây dựng kết cấu hạ tầng và chỉnh trang đô thị nhằm hướng tới mục tiêu phục vụ cuộc sống con người, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho mọi tầng lớp Nhân dân. Do vậy, cần phải tập trung tuyên truyền cho các tầng lớp Nhân dân hiểu được mục đích này, đó chính là nguyên nhân căn bản để tạo nên sự đồng thuận xã hội trong việc thực hiện. Tuy nhiên, trong quá trình này, chúng ta cũng phải xác định rõ là sẽ có một bộ phận dân cư chưa hoàn toàn được hưởng lợi, nếu không nói bị thiệt hại như mất công ăn việc làm, thu nhập bấp bênh, diện tích sử dụng đất bị co lại,... Vì vậy, cần tập trung nghiên cứu thêm để có những giải pháp giúp đỡ họ, hạn chế tối đa thiệt hại. Mặt khác, cần theo dõi chặt chẽ và xử lý nghiêm minh tất cả các cơ quan, đơn vị, cá nhân tư túi, tư lợi, nhũng nhiễu, chèn ép người dân trong quá trình triển khai thực hiện các dự án đền bù, tái định cư.

Sáu là, trong quá trình phát triển xã hội đô thị hiện đại đòi hỏi phải xây dựng hệ thống chính trị các cấp có đủ khả năng triển khai các chủ trương, chính sách liên quan đến xây dựng kết cấu hạ tầng, chỉnh trang, quy hoạch và quản lý đô thị. Phải xây dựng được phần lớn cán bộ trong hệ thống chính trị các cấp có "tâm" và đủ "tầm" hơn, đặc biệt là đội ngũ cán bộ lãnh đạo từ thị xã đến cơ sở phải có tư chất và phong cách làm việc thực sự trọng dân, gần dân, hiểu dân và có trách nhiệm với dân. Mặc dù hiện nay đội ngũ cán bộ, công chức của Thị xã và các phường, xã cơ bản đạt chuẩn, song so với yêu cầu đòi hỏi trọng giai đoạn mới thì trình độ, phong cách làm việc của phần đông đội ngũ cán bộ trong hệ thống chính trị, nhất là đội ngũ cán bộ chủ chốt ở cơ sở vẫn còn nhiều bất cập, còn thiếu kiến thức về xây dựng và quản lý đô thị.

Việc chủ động tổ chức đối thoại trực tiếp giữa lãnh đạo thị xã và các phường, xã với các tầng lớp Nhân dân, thành tâm nghe dân phát biểu nguyện vọng, từ đó tập trung giải quyết tích cực, kịp thời những vấn đề bức xúc của người dân ở cơ sở; các kỳ họp HĐND thị xã, đặc biệt là phiên chất vấn và trả lời chất vấn phải được truyền thanh, truyền hình trực tiếp để Nhân dân theo dõi, tham gia góp ý kiến và giám sát, từ đó để tạo nên sự đồng thuận giữa Đảng với dân trong việc đề ra các chủ trương, chính sách xây dựng và phát triển Thị xã. Đó là nền tảng sức mạnh, là động lực bên trong để thị xã có thể giải quyết một cách cơ bản, vững chắc những vấn đề tưởng chừng như chưa thể giải quyết được trong điều kiện trước mắt.

Với những giải pháp cơ bản trên, tin tưởng rằng thị xã Hồng Lĩnh sẽ nâng cao được vai trò của Nhân dân và khơi dậy, phát huy ý chí, nguồn lực trong các tầng lớp Nhân dân để Hồng Lĩnh sớm phát triển thành một đô thị văn minh, trật tự và từng bước hiện đại, phấn đấu trở thành đô thị loại III trước năm 2020./.

Hoàng Bá Khang

UV BTV, Trưởng ban Dân vận Thị ủy