Tiếp xúc cử tri (TXCT) và liên hệ với cử tri là một hoạt động quan trọng của đại biểu HĐND. Từ đầu nhiệm kỳ 2011 – 2016 đến nay, hoạt động TXCT của cơ quan dân cử trên địa bàn thị xã Hồng Lĩnh ngày càng được đổi mới, đi vào nề nếp, có chiều sâu; mối quan hệ giữa đại biểu dân cử và cử tri ngày càng được củng cố, gắn bó chặt chẽ hơn. Đặc biệt, việc quan tâm giải quyết các ý kiến, kiến nghị, nguyện vọng chính đáng và những bức xúc của cử tri đã góp phần giữ vững sự ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội tại địa phương.

(Ảnh: Công Lộc)

Thực tế các cuộc tiếp xúc cử tri cho thấy, cử tri trên địa bàn đã có sự nhận thức về tầm quan trọng của mình trong phát huy dân chủ để góp phần xây dựng kinh tế - xã hội và quyết định những vấn đề quan trọng của địa phương. Đa số cử tri trên địa bàn có sự hiểu biết nhất định về pháp luật, nắm vững tình hình thực tế của địa phương để nêu vấn đề đúng và trúng. Những vấn đề được nêu tại các buổi TXCT đã xuất phát từ thực tế, liên quan đến sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của địa phương, phản ánh được nguyện vọng của đông đảo cử tri. Trong các ý kiến mà cử tri kiến nghị những năm gần đây cho thấy, có nhiều ý kiến đề nghị về mở rộng Quốc lộ 8A, 1A; vấn đề nâng cấp, xây dựng Bệnh viện đa khoa khu vực trên địa bàn. Nhờ sự đóng góp tích cực của cử tri mà cấp uỷ, chính quyền Thị xã đã kiến nghị các cấp, các ngành có liên quan xem xét, giải quyết. Đến nay, Quốc lộ 8A, 1A đã được nâng cấp, mở rộng, dự án Bệnh viện Đa khoa đã được Tỉnh cấp vốn đầu tư,... Khi nêu vấn đề, cử tri cũng đã thể hiện trách nhiệm trước chính quyền, Nhân dân địa phương. Chính ý kiến của cử tri là tiền đề để HĐND Thị xã ban hành nhiều nghị quyết quan trọng, như nghị quyết về phát triển KT-XH, đảm bảo QP-AN; các nghị quyết chuyên đề về cơ chế hỗ trợ phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới, thu hút nhân tài, hỗ trợ chỉnh trang đô thị, xây dựng nhà văn hóa, trường học đạt chuẩn quốc gia, hỗ trợ con em trên địa bàn hoàn thành nghĩa vụ được đào tạo nghề, giải quyết việc làm, hỗ trợ thêm phụ cấp cho cán bộ thôn, tổ dân phố, giáo viên mầm non ngoài biên chế,... được Nhân dân đồng tình ủng hộ. Sau khi kiến nghị, cử tri trên địa bàn cũng đã tích cực giám sát hoạt động của chính quyền để nắm được kết quả giải quyết những vấn đề đã nêu, làm căn cứ tiếp tục đề xuất, kiến nghị chính xác trong lần tiếp xúc sau. Bên cạnh kiến nghị trực tiếp, hoạt động giám sát của nhân dân còn thông qua Ban giám sát đầu tư của cộng đồng; trong hai năm 2013 và 2014, các Ban giám sát đầu tư của cộng đồng trên địa bàn đã tổ chức nhiều cuộc giám sát (bình quân 10 cuộc/ đơn vị phường, xã), trong đó có nhiều cuộc giám sát thực hiện có hiệu quả nhờ nguồn tin do cử tri cung cấp, đã cảnh báo các cơ quan chức năng kịp thời điều chỉnh, tránh được những sai phạm, đặc biệt là trong triển khai thực hiện các sự án XDCB trên địa bàn.

Cử tri trên địa bàn cũng đã tích cực đóng góp ý kiến vào dự thảo nghị quyết kinh tế - xã hội; quốc phòng - an ninh 6 tháng, hàng năm; chủ trương đền bù GPMB các dự án về trên địa bàn, như: dự án Hệ thống thoát nước Thị xã; dự án đường Song Trạng, xây dựng Bệnh viện Đa khoa,...; kế hoạch đầu tư xây dựng giao thông nông thôn và phương án huy động nguồn vốn; kế hoạch huy động đóng góp xây dựng trường học, Đề án giải quyết việc làm, vấn đề xây dựng Nông thôn mới tại xã Thuận Lộc .... Ý kiến của nhân dân rất thiết thực và trách nhiệm cao, là cơ sở để cơ quan soạn thảo hoàn thành trước khi trình cấp có thẩm quyền quyết định. Mặt khác, đa số cử tri đã nhận thức được, do nhiều nguyên nhân, không phải tất cả các kiến nghị đều có thể giải quyết triệt để trong một sáng, một chiều để cảm thông và chia sẻ với chính quyền, điều này không chỉ tránh được những bức xúc, gây căng thẳng trong các buổi TXCT mà còn tránh được những khiếu nại kéo dài, vượt cấp.

Sau khi nhận được tổng hợp ý kiến cử tri, chính quyền Thị xã và phường, xã đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn trực tiếp rà soát, phân loại để xử lý. Những ý kiến cử tri nêu liên quan đến lĩnh vực an ninh chính trị, an sinh xã hội được Thị xã ưu tiên giải quyết để giữ vững an ninh trật tự trên địa bàn, tránh gây bức xúc. Vấn đề nào giải quyết được thì chỉ đạo giải quyết ngay và báo cáo kết quả với cử tri; vấn đề chưa giải quyết được hoặc không thể giải quyết cũng giải trình rõ nguyên nhân và giải pháp khắc phục. Thống kê cho thấy, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, HĐND thị xã và HĐND các phường, xã trên địa bàn đã tiếp nhận trên 1.000 lượt ý kiến, kiến nghị của cử tri gửi tới cơ quan dân cử, tỷ lệ giải quyết các kiến nghị đạt trên 80%.

Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, mà việc giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử tri còn bộc lộ những bất cập: trước hết là công tác tập hợp, tổng hợp, phân loại ý kiến, kiến nghị của cử tri đôi lúc còn chậm, lúng túng, thiếu chính xác, chưa phân loại rõ ý kiến nào thuộc thẩm quyền của từng cấp để chuyển đến đúng địa chỉ giải quyết, vai trò của Tổ đại biểu HĐND trong việc tổng hợp ở một số đơn vị còn hạn chế, còn phó mặc cho UBMTTQ và Thường trực HĐND. Việc chuyển, theo dõi, đôn đốc cơ quan chức năng giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử tri chưa được quan tâm thường xuyên, chưa quyết liệt. Việc giám sát tình hình tiếp thu, giải quyết ý kiến, kiên kiến, kiến nghị của cử tri mới chỉ Thường trực HĐND thị xã tổ chức còn các phường, xã hầu như chưa đơn vị nào thực hiện được. Cá nhân một số đại biểu HĐND không chuyên trách chưa dành thời gian thỏa đáng theo quy định của luật cho hoạt động HĐND, việc ghi chép, theo dõi, giám sát cơ quan liên quan giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử nơi đại biểu TXCT và tiếp thu hầu như nhiều đại biểu chưa thực hiện. Một số phòng, ban chuyên môn khi được UBND thị xã giao cùng dự TXCT nhưng chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm phối hợp trong việc tham gia TXCT cùng đại biểu dân cử để kịp thời tiếp thu, giải trình, trả lời những ý kiến, kiến nghị của cử tri thuộc thẩm quyền. Hầu hết các phường, xã hoạt động TXCT phó mặc cho Thường trực HĐND và UBMTTQ, UBND và các bộ phận chuyên môn chưa có sự quan tâm tới vấn đề này.

Ngoài những bất cập kể trên, hạn chế lớn nhất trong tiếp thu, giải quyết, trả lời ý kiến, kiến nghị của cử tri là một số nơi cơ quan có thẩm quyền chưa quan tâm đúng mức, chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm trong việc xem xét, giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri, hoặc việc giải quyết, trả lời ý kiến, kiến nghị của cử tri chưa đầy đủ, chính xác. Do đó, nhiều vấn đề mặc dù cơ quan thẩm quyền trả lời là đã giải quyết nhưng khi báo cáo tại hội nghị TXCT một số cử tri chưa đồng tình với kết quả giải quyết.

Theo đánh giá sơ bộ, trong thời gian vừa qua chỉ có khoảng 70% ý kiến, kiến nghị của cử tri được các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xem xét, giải quyết dứt điểm; 10% vừa trả lời, vừa giải thích; 20% còn lại là chuyển lên cấp trên xử lý hoặc chờ ý kiến của cấp trên. Có rất nhiều ý kiến, kiến nghị đã được cử tri nhắc đi, nhắc lại nhiều lần, các cơ quan có thẩm quyền hứa sẽ giải quyết nhưng hứa xong rồi lại để đấy, vì vậy từ lần tiếp xúc này, đến lần tiếp xúc sau cử tri vẫn cứ "nhắc", thậm chí nhắc từ khóa này, đến khoá sau cử tri vẫn không quên và vẫn tiếp tục "nhắc". Ví dụ, vấn đề mở rộng địa giới hành chính thị xã Hồng Lĩnh, mặc dù cử tri thị xã đã có ý kiến từ nhiều năm nay, nghị quyết HĐND tỉnh cũng xác định mở rộng trước năm 2015 nhưng đến nay việc này vẫn chưa có tiến triển, đại biểu HĐND vẫn còn nặng nợ với Nhân dân. Hay như, việc Công ty cổ phần Hoành Sơn đắp đất trên hệ thống tiêu thoát nước hành lang đường 1A, tiếp giáp đường Kinh Dương Vương gây ngập úng trong khu dân cư vào mùa mưa lũ. Cử tri phường Trung Lương đã phản ánh lên nhiều kỳ họp HĐND thị xã, nhưng đến nay vẫn chưa được xử lý đứt điểm. Việc hoàn trả số tiền đường điện xóa bán tổng cho Nhân dân sau khi hóa giá tài sản cố định cử tri đã đề nghị từ nhiều năm nay nhưng tới giờ vẫn chưa chuyển biến cũng chưa được ngành điện giải thích rõ ràng,...

Để nâng cao hiệu quả hoạt động tiếp xúc cử tri thì trách nhiệm giải quyết, trả lời ý kiến, kiến nghị của của cử tri của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong vai trò quan trọng. Để làm tốt việc này, trước hết cần làm tốt công tác tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri, phân loại và chuyển đúng địa chỉ cơ quan, đơn vị giải quyết. Tổng hợp phải trung thành với ý kiến, kiến nghị cử tri phản ánh, đối với những vấn đề cử tri phản ánh còn chung chung, mang tính cá nhân thì cần có xác minh cụ thể, đúng địa chỉ, tránh tổng hợp những ý kiến không rõ ràng dẫn đến khi phân loại và chuyển gặp khó khăn. Đối với những vấn đề qua xác minh không đúng như phản ánh cần giải thích lại cho cở tri có ý kiến đó hiểu. Quá trình tổng hợp cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa thư ký, chủ trì, sự phối hợp giữa Tổ đại biểu HĐND với Thường trực HĐND, UBMTTQ địa phương nơi đại biểu HĐND TXCT. Đại biểu HĐND cũng cần rèn tác phong ghi chép để làm cơ sở theo dõi, giám sát và trả lời cử tri về kết quả giải quyết của cơ quan chuyên môn khi cử tri hỏi.

Về phía HĐND, cần tiếp tục đẩy mạnh việc đổi mới hoạt động TXCT, tập huấn nâng cao năng lực, trình độ của đại biểu dân cử nhất là về kỹ năng TXCT để mỗi đại biểu dân cử khi TXCT có thể thu thập tối đa những ý kiến, kiến nghị của cử tri; xử lý thông tin, tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri một cách chính xác để chuyển tải đến đúng cơ quan có thẩm quyền giải quyết, hoặc đề xuất để ý kiến, kiến nghị đó thành chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đồng thời, định kỳ tổ chức giám sát việc giải quyết các ý kiến, kiến nghị của cử tri của cơ quan nhà nước có thẩm quyền để vừa theo dõi, đôn đốc đồng thời có căn cứ, thông tin chính xác để trả lời cho cử tri tại các cuộc TXCT, riêng những vấn đề chưa được giải quyết hoặc giải quyết chưa dứt điểm thì tiếp tục đôn đốc, theo dõi và yêu cầu đơn vị đó tiếp tục giải quyết. Về hình thức TXCT, ngoài TXCT theo định kỳ cần mở rộng các hình thức khác, như TXCT chuyên đề, TXCT nơi cư trú, khuyến khích đại biểu HĐND tự TXCT nơi có những ý kiến, kiến nghị, bức xúc trọng cộng đồng dân cư để vừa nắm bắt tâm tư nguyện vọng của Nhân dân, những vấn đề đại biểu có thể tuyên truyền giải thích cho dân hiểu thì giải thích, vấn đề nào cần phản ánh đối với cơ quan có thẩm quyền thì phản ánh kịp thời để cùng phối hợp giải quyết. Tăng cường thâm nhập thực tiễn những vấn đề cử tri phản ánh có địa chỉ rõ ràng để nắm bắt tình hình cũng như xác minh cụ thể hơn vấn đề.

Tiếp đó, về phía cơ quan, đơn vị tiếp nhận, khi nhận được ý kiến, kiến nghị hợp pháp, chính đáng của cử tri chuyển đến, các cơ quan có thẩm quyền phải khẩn trương xem xét, trả lời thẳng vào vấn đề, không để chậm trễ, kéo dài, không giải thích, giải trình hoặc trả lời vòng vo, né tránh. Đối với những ý kiến, kiến nghị mà việc giải quyết cần có thời gian dài thì nội dung trả lời phải nêu rõ phương hướng và lộ trình giải quyết. Đối với những vấn đề cử tri có ý kiến, kiến nghị thuộc phạm vi trách nhiệm và thẩm quyền giải quyết của nhiều cơ quan, các cơ quan liên quan phải có sự phối hợp, bàn bạc để cùng nhau giải quyết, không để kéo dài, gây thêm bức xúc cho cử tri. UBND cũng cần có những giải pháp quyết liệt để chỉ đạo giải quyết, tránh tình trạng đùn đẩy, thiếu sự phối hợp trong giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử tri. Đồng thời, làm tốt hơn nữa việc chỉ đạo các phòng, ban, ngành chuyên môn cùng tham gia TXCT với đại biểu dân cử để vừa cung cấp thông tin vừa kịp thời giải đáp những ý kiến, kiến nghị thuộc thẩm quyền giải quyết hoặc giải thích cụ thể những vấn đề cử tri nêu mà cơ quan có thẩm quyền đã giải quyết.

Ngoài ra, để có giải pháp mang tính pháp lý trong việc giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử tri thì Chính phủ cần sớm nghiên cứu ban hànhquy định về cơ chế phối hợp giữa các Bộ, cơ quan ngang Bộ và chính quyền địa phương trong việc giải quyết kiến nghị của cử tri và có biện pháp chế tài đối với những trường hợp chưa làm đầy đủ trách nhiệm. Song song với đó là UBND tỉnh cần có quy định hướng dẫn kịp thời để triển khai trên địa bàn./.

NGUYỄN TIẾN DŨNG