Hồng Lĩnh vùng đất được xem là địa linh nhân kiệt, sơn thủy hữu tình, thấm đẫm nhiều vĩa tầng văn hóa, là đất giang sơn tụ khí, cùngvới khí thiêngcủa sôngnúi, nơi này đãtrở thành một khônggian huyền thoại. Tương truyền từ buổi mới khai sơn, phá thạch, ông Đùng là người sắp xếp các núi non, số núi ông vừa điểm được 99 đỉnh thì cũng là lúc có một đàn chim Hồng bay đến đậu. Nên núi cũng mang tên là núi Hồng Lĩnh, hay Hồng Sơn, tiếng địa phương gọi là Ngàn Hống.

TượngThủy tổ Hùng Vương tại chùa Đại Hùng (ảnh: Kiều Khánh)

Theo dòng tư duy dân gian và lịch sử hội tụ lại thì có thể xem nơi đây là cái nôi của tổ tiên Hồng Lạc, là dòng sữa ngọt lành đã nuôi dưỡng một bộ phận dân tộc thuở hồng hoang. Tương truyền từ buổi đầu dựng nước, phải tìm đất định đô, Kinh Dương Vương, vị vua khai sáng ra Triều Hùng đã hướng vào vùng danh thắng núi Hồng này. Đứng trên cao nhìn xuống vua thấy ở đây núi dăng nên luỹ, khe chảy thành hào. Non đủ cao, sông đủ sâu, đồng điền đủ rộng. Khả dĩ con người có thể tự làm lụng để nuôi sống lâu dài. Phóng tầm mắt ra xa muôn trùng sóng cả, núi non địa bàn hiểm trở, tiến có thế công, thoái có thế thủ là đều lợi thế bậc nhất cho một vương triều mới sơ khai định đô. Với tầm nhìn bao quát càn khôn đó, Kinh Dương Vương đã chọn dựng Hoàng thành ở đây. Sau một thời gian để định chính đô giữ vững giang sơn cơ nghiệp rộng lớn của tổ tiên, Kinh Dương Vương đã thiên đô ra vùng núi Nghĩa Lĩnh và cử Long Vương ra trấn giữ kinh thành, từ đó Ngàn Hống không còn là kinh đô của đất nước, nhưng dấu tích về một thiên truyện thần kỳ trên dãy núi Hồng 99 ngọn vẫn còn sống mãi với non sông.

Không chỉ với trang huyền sử xa xưa đọng lại trong tâm trí người dân, Hồng Lĩnh còn là vùng đất lưu dấu những bậc nhân tài tuấn kiệt; nơi đây không chỉ là quê hương của Đô đài Ngự sử Bùi Cầm Hổ, của Song Trạng nguyên "Sử Hy Nhan và Sử Đức Huy" . Mảnh đất mà vua Thiệu Trị đã tức cảnh đề thơ, đã từng in đậm dấu chân của Nguyễn Huệ - Quang Trung, của La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp; mà nơi đây còn được xem là vùng đất phát tích của Phật giáo Miền Trung, là nơi lưu giữ nhiều dấu tích của các bậc tu hành cao minh đắc đạo như: Hòa Thượng Thích Khuông Lộ, Thiền sư Chuyết Công, Thiền sư Minh Lương, Đại đức Thích Đức Lưu… minh chứng cụ thể nhất đó là nhiều ngôi chùa cổ, tháp mộ cổ có niên đại khoảng trên 600 - 700 năm hiện đang tồn tại trên mãnh đất này.

Phó Ban Tổ chức Trung ương Đảng Nguyễn Thanh Bình cùng lãnh đạo các ban, ngànhTX Hồng Lĩnh và Ban đại diện Hội Phật giáo thị xã Hồng Lĩnh làm lễ cúng Vua Hùng

Chùa Đại Hùng là một trong 4 ngôi cổ tự bao gồm (Thiên Tượng- Long Đàm – Đại Hùng- Cực Lạc) mà theo sử sách chép lại thì được xây dựng vào khoảng đời nhà Trần. Từ tỉnh lỵ Hà Tĩnh theo Quốc lộ 1A đi ra phía bắc khoảng 27 km rẽ phải theo đường Bùi Cầm Hổ chừng 1 km gặp ngã ba thì tiếp tục rẽ trái khoảng 700m sẽ gặp biển chỉ dẫn vào di tích chùa Đại Hùng. Chùa được dựng trên mái núi thuộc tổ dân phố 7 - phường Đậu Liêu - thị xã Hồng Lĩnh, nằm ở độ cao khoảng 100m so với mực nước biển. Du khách có thể đi bộ khoảng 200 theo con đường nhỏ sẽ gặp một số hạng mục như: Miếu Cô Chín, cổng Tam quan, tượng Quan Âm, Nhà tổ, nhà Thánh Mẫu, nhà Hạ Điện, Nhà Tam bảo Trãi qua hàng trăm năm với sự khắc nghiệt của thời tiết, sự biến động của lịch sử nên đa số các hạng mục của di tích ở đây đều bị ảnh hưởng, thậm chí có nhiều hạng mục đã trở thành phế tích. Song với ý thức tâm linh, với tinh thần bảo vệ và phát huy các di sản văn hóa, chính quyền địa phương phường Đậu Liêu cùng với các tín đồ Phật tử ở khắp nơi đã đóng góp công sức, kinh phí khôi phục, tôn tạo. Đặc biệt, trong các hiện vật có giá trị được lưu giữ ở đây thì quý nhất là quả chuông cao gần 1m, nặng khoảng 100 kg, được chạm trổ tinh xảo và có khắc tên "Đại Hùng Tự Chung", qua nội dung bài minh chuông cho chúng ta thấy chuông được đúc vào năm thứ 7, niên hiệu Cảnh Thịnh (1793 – 1807).

Có lẽ điểm khác biệt lớn nhất của Chùa Đại Hùng so với các ngôi chùa có trên địa bàn Hà Tĩnh là ở chổ chùa không chỉ là nơi để các phật tử dâng hương niệm Phật mà hàng năm cứ đến dịp Giổ Tổ Hùng Vương (10/3 AL) thì bà con trong vùng và các vùng phụ cận của các huyện: Can Lộc, Đức Thọ, Nghi Xuân, tỉnh Nghệ An cùng đến dâng hương để tưởng niệm vị Thủy tổ Kinh Dương Vương và các Vua Hùng. Theo thống kê chưa đầy đủ thì Chùa là một trong 1.417 di tích có thờ cúng các vua Hùng trên cả nước và là điểm thờ Thủy Tổ và các Vua Hùng duy nhất có trên địa bàn Hà Tĩnh, Nghệ An. Có lẽ buổi đầu đây chỉ là một thiết chế của Phật giáo song sự cộng hưởng từ huyền sử Kinh Dương Vương định đô trên dãy Hồng Lĩnh và với quan niệm "Đất của Vua, chùa của làng" người dân nơi đây đã gắn tín ngưỡng dân gian thuần Việt thờ cúng Tổ tiên với đạo Phật, đó cũng chính là nét độc đáo, là sự khẳng định giáo lý Nhà Phật có nhiều điểm tương đồng đối với văn hóa Việt Nam ta. Một minh chứng khẳng định tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên là một di sản văn hóa độc đáo, thiêng liêng của dân tộc; tổ tiên luôn có một vị trí quan trọng trong đời sống tâm linh, tình cảm của nhân dân bất kể là người theo đạo hay không. Những hoạt động tâm linh, tình cảm của người dân nơi đây đối với vị Thủy tổ Kinh dương Vương và các Vua Hùng luôn có sức sống mãnh liệt, bền bỉ, vượt cả không gian và thời gian.

Chính vì vậy, với Nhân dân trong vùng thì ngay từ những ngày đầu tháng 3 các gia đình đã tập trung về dọn dẹp, sơn quét vôi ve, tu sửa các hạng mục thờ tự tại chùa để chuẩn bị cho ngày dâng tế. Vào các ngày 5,6, cho đến đúng ngày 10 tháng 3 mỗi ngày Chùa đều đón hàng trăm lượt người từ các huyện, tỉnh bạn đến dâng hương, đặc biệt là ngày giỗ chính thức lên đến hàng ngàn người. Với các lễ vật mà mọi người đưa đến để dâng lên ngày giỗ của Thủy tổ và các Vua Hùng chủ yếu là sản phẩm nông nghiệp làm ra như: Bánh Chưng, bánh Tét, hoa, quả, các loại bánh dâng tế ở đây đều chay tịnh vì nhà chùa kiêng sát sinh nên nhân bánh chỉ làm bằng đỗ xanh chứ không làm bằng thịt động vật như các loại bánh dân gian vẫn thường làm. Là chốn Thiền môn thờ Phật song không chỉ có các thiện nam, tín nữ theo đạo Phật, mà bà con không theo đạo cũng cứ đến dịp này đều tới đây để dự lễ giỗ Thủy Tổ Kinh Dương Vương và các bậc Vua Hùng để dâng nén tâm hương hướng về cuội nguồn dân tộc, hướng về chốn Tổ với tất cả tấm lòng tri ân, thành kính.

Những năm gần đây, đặc biệt là từ khi Ban Đại diện Phật giáo Thị xã được thành lập thì việc đều hành chính lễ đều do các vị Đại đức hướng dẫn. Ngoài niệm Phật cầu cho Quốc thái, dân an, mưa thuận gió hòa thì buổi lễ chính còn có nghi lễ cúng dân gian của các cụ Hội viên Hội người cao tuổi đảm nhận; trong đó bài văn tế ca ngợi công lao dựng nước của vị Thủy tổ Kinh Dương Vương và các bậc vua Hùng luôn được các bậc túc nho trong vùng soạn thảo với lời văn trau chuốt, thể hiện sự trân trọng, tri ân đối với các bậc tiền nhân đã có công dựng nước. Phần hội có các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, nhất là các môn thể thao truyền thống của địa phương.

Đến với Khu di tích Đại Hùng vào những dịp như thế này không chỉ cho ta những hiểu biết về Phật giáo mà ở đây chúng ta còn hiểu biết thêm về nhiều mặt của tâm thức văn hóa Việt, với đạo lý "uống nước nhớ nguồn".

Hiện nay, cấp ủy, chính quyền thị xã đang chỉ đạo Ban Tuyên giáo Thị ủy; ngành Văn hóa tập trung nghiên cứu khôi phục những giá trị truyền thống của cha ông nói chung và lễ hội Giỗ Thủy tổ Kinh Dương Vương và các bậc Vua Hùng tại Di tích Đại Hùng nói riêng với phương châm "gạn đục, khơi trong", để lễ hội truyền thống thực sự là sản phẩm sáng tạo của Nhân dân và do Nhân dân tổ chức thực hiện. Đặc biệt là sớm phối hợp với Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Hà Tĩnh, Viện sử học Việt nam để tổ chức Hội thảo "từ nước Việt Thường Thị cổ đại đến thị xã Hồng Lĩnh ngày nay" nhằm làm rõ một số quan điểm sử học về mãnh đất và con người Hồng Lĩnh, qua đó tìm sự kết nối giữa lịch sử và hiện tại, nhằm hướng tới xây dựng một đô thị văn minh, giàu đẹp đúng nghĩa trong tương lai./.

Đặng Quang Vinh - Trường phòng VH - TT thị xã


Đánh giá:

lượt đánh giá: , trung bình:



Bản đồ thị xã Hồng Lĩnh
Các ca khúc hay về Hồng Lĩnh
 Liên kết website
Thống kê: 3.226.354
Online: 38